Η επιλογή μας να εγκατασταθούμε Ζυρίχη, την πιο σπουδαία οικονομικά πόλη της Ελβετίας πάρθηκε μετά από σοβαρή σκέψη. Μετά από σχεδόν 11 χρόνια στο πιο σπουδαίο οικονομικά κέντρο της Αμερικής και του κόσμου, τη ΝΥ και με δεδομένη την επιθυμία να εξερευνήσουμε τις δυνατότητες εγκατάστασης σε μια λιγότερο κουραστική και πιο φιλική στην οικογένεια πόλη , αλλά και με προοπτική για ευρύτερη εμπειρία στον εργασιακό τομέα, στην Ευρώπη τουλάχιστον , στην κορυφή της λίστας μας βρέθηκε η Ζυρίχη η οποία τακτικά βρίσκεται και στην κορυφή της λίστας των πόλεων με την «καλύτερη ποιότητα ζωής» παγκοσμίως (σύμφωνα με αντίστοιχες εκθέσεις συνταγμένες από UBS και Mercer).
To «καλύτερη ποιότητα ζωής» το βάζω σε εισαγωγικά διότι από κάποια βασικά στοιχεία που μπορεί να θεωρεί κάποιος σημαντικά στη διαμόρφωση καλής ποιότητας ζωής από μία κοινωνία (πχ εγκληματικότητα, υπηρεσίες, γραφειοκρατεία, διαφθορά, συγκοινωνίες, ακρίβεια και πρόσβαση στις υπηρεσίες, περιβάλλον κ.α.) μετά είναι αρκετά σχετικό το τι είναι καλή ή καλύτερη ποιότητα ζωής για τον καθένα.
Αυτό που ήθελα να ασχοληθώ περισσότερο όμως από τη μέχρι τώρα εμπειρία στη Ζυρίχη, είναι το πως αισθάνεσαι σα «μετανάστης» σε αυτή την πόλη. Και θα απομονώσω τη Ζυρίχη και δε θα γενικεύσω στην Ελβετία γιατί είμαι ενήμερος ότι υπάρχουν διαφορές μεγάλες από τόπο σε τόπο και από καντόνι σε καντόνι , ακόμα και εδώ, σε μία χώρα μικρότερη κατά περισσότερο από 50% σε σχέση με την Ελλάδα.
Η Ζυρίχη, στην δική της κλίμακα (πάνω κάτω 350000 κάτοικοι), είναι μια πραγματικά διεθνής πόλη. Περίπου το 20% (ίσως το 25%) των κατοίκων της δεν είναι Ελβετοί αλλά «ξένοι». Η πρώτες δυσκολίες που μπορεί να συναντήσει κανείς ως μετανάστης είναι στη γλώσσα αν δεν μπορεί να μιλήσει/κατανοήσει Γερμανικά. Μία από τις επίσημες γλώσσες της Ελβετίας και η πιο διαδεδομένη είναι η Γερμανική. Όμως, οι κάτοικοι της χώρας δε μιλάνε την «υψηλή Γερμανική» (ή hoch Deutsch) αλλά, μιλάνε ένα σύνολο από γερμανικές διαλέκτους που στις περισσότερες περιπτώσεις απέχουν κατά πολύ από την Γερμανική. Αυτό για κάποιο λόγο δεν ισχύει τόσο στη Γαλλόφωνη Ελβετία. Εκεί τα Γαλλικά που μιλάνε είναι σχεδόν τα Γαλλικά που θα μιλούσε κάποιος στη Γαλλία. Έτσι λοιπόν ενώ η επίσημη γλώσσα στη Ζυρίχη είναι η Γερμανική, οι κάτοικοί της μιλούν μια γερμανική διάλεκτο που μετανάστες από τη Γερμανία δεν καταλαβαίνουν. Κάθε γερμανόφωνος Ελβετός όμως διδάσκεται τη σωστή Γερμανική στο σχολείο (οι διάλεκτοι είναι απλά διάλεκτοι και δε διδάσκονται πουθενά) και όλα τα έντυπα και επίσημα έγγραφα αλλά και η τηλεόραση είναι στα «σωστά» Γερμανικά. Ακόμα και αν δεν γνωρίζεις Γερμανικά ή αν οι απόπειρές σου να μιλήσεις έχουν σαν αποτέλεσμα θορύβους που περισσότερο ακούγονται σαν «ριχαειναιρεμπειτε» παρά σαν κάτι με νόημα, οι περισσότεροι είναι κάτι περισσότερο από πρόθυμοι να συνεννοηθούν στα Αγγλικά ακόμα και αν σου πουν στην αρχή πως δε μιλάνε ή μιλάνε πολύ λίγο.
Και το πιο σημαντικό είναι οι συνδιαλλαγές σου με τις αρχές. Στο αντίστοιχο «δημοτικό γραφείο» της περιοχής που μένουμε όπου πρέπει μέσα σε 8 μέρες από την άφιξή σου στην Ελβετία να πας να εγγραφείς υπάρχουν υπάλληλοι που μιλούν αγγλικά και σου εξηγούν με υπομονή τι χρειάζεται να κάνεις.
Το γεγονός ότι μετά την άφιξη στη χώρα πρέπει να δηλώσεις το παρόν στις αρχές και κάθε φορά που μετακομίζεις σε δικαιοδοσία διαφορετικού γραφείου επαναλαμβάνεις τη διαδικασία, είναι ενδεικτικό το πως ελέγχεται επίσημα η μετανάστευση ή και η μετακίνηση πληθυσμού (νομίζω η διαγραφή και η επανεγγραφή στον τοπικό σου δήμο ισχύει και για τους Ελβετούς). Γενικά μου έχει δώσει ξεκάθαρα την εντύπωση ότι είναι μια χώρα στην οποία οι πολίτες της είναι μόνιμοι στο μέρος που μένουν και δεν μετακομίζουν συχνά. (Παρόλο που ένα τεράστιο μέρος του πληθυσμού, ίσως κοντά στο 70% ζει με ενοίκιο, κάτι που ως παράδειγμα για μένα τουλάχιστον, δε θεωρείται ενδεικτικό μιας «καλής ποιότητας ζωής»).
Το πιο σημαντικό γεγονός πάντως στην όλη διαδικασία προσαρμογής στο νέο μέρος, ήταν η πρόσκληση που έφτασε στο σπίτι μετά από ενάμιση μήνα από την άφιξη, να παραβρεθούμε σε ένα καλωσόρισμα νέων κατοίκων στο κεντρικό «δημαρχείο» της Ζυρίχης. Πολύ ωραία αίσθηση και πολύ σημαντική ενέργεια για μένα. Δεν ξέρω αν άλλες πόλεις κάνουν κάτι αντίστοιχο εντός ή εκτός Ελβετίας αλλά κάτι αντίστοιχο στη ΝΥ αν ποτέ μπορούσε να οργανωθεί (και ποιους να πεις ότι θεωρείς «νέους κατοίκους» σε μια πόλη 8 εκατομμυρίων, όπου το 40% που κατοικούν σε αυτή έχει γεννηθεί εκτός Αμερικής) θα δημιουργούσε κυκλοφοριακή συμφόρηση και θα χρειαζόταν το Madison Square Garden. Πηγαίνοντας στο δημαρχείο (stadt haus), συναντήσαμε ένα χώρο οργανωμένο για περίπου 200 άτομα αφού τόσοι είχαν ανταποκριθεί θετικά στην αντίστοιχη πρόσκληση. Κοιτώντας δεξιά, αριστερά , μπρος και πίσω μπορούσα να διακρίνω στα πρόσωπα των παρευρισκομένων την ίδια αμηχανία αλλά παράλληλα ευχάριστη έκπληξη για το γεγονός. Ήταν κάτι ως η επιβεβαίωση ότι μαζί με μας το ίδιο βήμα είχαν κάνει πολλοί και οι προσδοκίες τους για την επιλογή τους, παίρναν μια ευχάριστη αφετηρία μέσα από αυτή την εκδήλωση.
Οι 4 κυρίες στο έδρανο κάθονταν σε 4 ψηλές καρέκλες και με ένα μικρόφωνο στο χέρι, μας ενημέρωσαν στα Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά και Ισπανικά (οι 4 περισσότερο δηλωμένες γλώσσες από όσους απάντησαν στην πρόσκληση) αφού μας παρέθεσαν κάποια στατιστικά για την Ελβετία αλλά κυρίως για την πόλη της Ζυρίχης, ότι θα ακολουθούσε περιήγηση στην πόλη με τουριστικό οδηγό για 1 ώρα και μετά από αυτό θα βρισκόμασταν πάλι πίσω στο δημαρχείο για απεριτίφ ! και να γνωριστούμε καλύτερα με τους νέους συμπολίτες μας.
Τα πράγματα συνέβησαν ακριβώς έτσι. Ήταν μια πολύ ευχάριστη βραδιά και το σημαντικότερο μια εμπειρία που σε κάνει να νιώθεις συντομότερα καλοδεχούμενο μέλος μιας κοινότητας. Δίνει μια διαφορετική ένοια στη στερεότυπη εικόνα του «μετανάστη». Αλλά από την άλλη μιλάμε για νόμιμους μετανάστες στην Ελβετία/Ζυρίχη το έτος 2007. Φαντάζομαι οι «λάθρο μετανάστες» , αν υπάρχουν, δε θα λαμβάνουν αντίστοιχη πρόσκληση...
