Το τελευταίο θρίλερ παίζει σε καθημερινή βάση στις ροές ειδήσεων από όλα τα ειδησιογραφικά πρακτορεία. Το σενάριο είναι γνωστό και χιλιοπαιγμένο άπειρες φορές στην ιστορία. Σε οικονομικές κρίσεις όπως αυτή που εξακολουθεί να εκτυλίσσεται παγκοσμίως, πιάνονται ξεβράκωτοι και πληρώνουν άσχημα πρώτα αυτοί που έχουν τζογάρει ακάλυπτοι.
Η ιστορία των πρόσφατων οικονομικών φουσκών αρχίζει πριν από περίπου μια δεκαετία τουλάχιστον αλλά η μεγαλύτερη όλων άρχισε να σπάει κάπου μέσα στο 2008 . Το πρώτο μεγάλο θύμα ικανό να δονήσει το παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα λόγω Systemic risk η Bear Stearns. Η αρχή της κατάρρευσης ήταν βασισμένη σε φήμες. "Σώθηκε" με βίαιο πάντρεμα με τη JP Morgan που πραγματοποιήθηκε με το περίστροφο στον κρόταφο αλλά και εγγυημένη προίκα από τη FED ικανή να εγγυηθεί όλες τις ζημιές από τα σπασμένα. Ήταν η αρχή μιας σειράς από ηλεκτροσόκ να ανανήψει ο μισοπεθαμένος ασθενής. Το σύστημα έδειξε 2-3 παλμούς στον καρδιογράφο μετά από αυτό. Μετά ακολούθησε η Lehman Brothers. Εδώ πλέον η απόφαση ήταν ξεκάθαρη. Δε θα υπάρξει απόπειρα διάσωσης αντίστοιχη. Η Lehman θα αφηνόταν στην τύχη της. Κατέρρευσε και μαζί της πήρε όλο το παγκόσμιο διατραπεζικό σύστημα. Ο χειρότερος εφιάλτης όλων των τραπεζιτών και κυβερνήσεων ήταν πλέον πραγματικότητα. Systemic risk. Η συνέχεια περιλαμβάνει πλέον επεμβάσεις που είναι λίγο πολύ γνωστές και έχουν γράψει ιστορία στα χρονικά των οικονομικών κρίσεων.
Ένα από τα χαρακτηριστικά του λεγόμενου systemic risk είναι ότι "ξεσκεπάζει" πρώτα αυτούς που είναι πιο ελαφρά ντυμένοι. Ξεσκεπάζει από απατεώνες τύπου Bernie Madoff που διαχειρίζονται παράνομα σχήματα τύπου πυραμίδας (ponzi scheme) έως κυβερνήσεις και χώρες οι οποίες είχαν συνηθίσει να ξοδεύουν και να κερνάνε με ...δανεικά.
Το κυριότερο πρόβλημα στις οικονομικές κρίσεις είναι ο κλονισμός της αξιοπιστίας ενός συμμετέχοντας στο σύστημα αυτό και μετά κατ' επέκταση του ίδιου του συστήματος. Στην περίπτωση των γεγονότων μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, το τραπεζικό σύστημα πάγωσε διότι κανείς από τους συμμετέχοντες σε αυτό δεν ήξερε ποιος θα ήταν ο επόμενος που θα κατέρρεε. Έτσι σταματήσαν να δανείζουν μεταξύ τους (ο κύριος τρόπος λειτουργίας των τραπεζών και των οικονομιών εν γένει) ή αν το κάναν το κάναν με τεράστιο κόστος σε σύγκριση υπό κανονικές συνθήκες, για το δανειζόμενο.
Αυτό έχει συμβεί αντίστοιχα και με το πρόβλημα της Ελλάδας και τα spreads των ομολόγων που εκδίδει το κράτος προκειμένου να δανείζεται από τις αγορές. Η Ελλάδα ως χώρα, έχει χάσει από καιρό πλέον την αξιοπιστία της στις διεθνείς αγορές. Έχει αναθεωρήσει το έλλειμμά της πολλαπλές φορές τον τελευταίο χρόνο και αυτό υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, πόσο μάλλον υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης, ισοδυναμεί με εγγύηση οικονομικής καταδίκης κατ'αρχήν. Είναι σα να έχεις ένα σύστημα όπου είσαι αναγκασμένος να δανείζεσαι συνεχώς διότι οι ανάγκες σου για έξοδα είναι περισσότερες από τα λεφτά που δημιουργείς, οι δανειστές σου να θέλουν να σχηματίζουν μια εικόνα για το τι πιθανότες έχουν να ξαναδούν τα λεφτά που τους ζητάς και πρέπει να σε αξιολογούν, και σε πιάνουν ξεβράκωτο να δίνεις άλλα αντί άλλων στοιχεία για την κατάστασή σου. Μια κατάσταση η οποία αρχίζει τουλάχιστον από το 2001 όταν πρώτο μπήκες στο καινούριο κλαμπ των "ισχυρών" με στοιχεία "δημιουργικής λογιστικής" . Ναι πιθανόν και άλλοι να μπήκαν τότε αλλά αυτή η δικαιολογία για τα σημερινά σου χάλια έχει μηδενική αξία. Κανένα δε θα κάνει να σε συγχωρέσει και να σου δανείσει χωρίς να σε μαστιγώσει διπλά και τριπλά. Από αυτό το σημείο και μετά είναι σα να προσπαθείς να βγεις από κινούμενη άμμο. Κάθε κίνησή σου σε επίπεδο δηλώσεων το πιθανότερο είναι να σε χώσει πιο βαθιά. Έχεις γίνει η Lehman Brothers του συστήματος σε επίπεδο κρατών. Δεν υπάρχει ανώδυνη λύση. Θα πονέσεις ότι και να γίνει και φυσικά φταις εσύ που έπεσες μέσα εξ'αρχής.
Εσύ εν τω μεταξύ συνεχίζεις να ζεις στον φανταστικό κόσμο σου, ρίχνοντας στάχτη στα μάτια στον αποχαυνωμένο λαό σου (όπου σε λίγο θα καταλάβει πραγματικά τι πάει να πει να καταχράζεσαι τόσα χρόνια δανεικά), αναλώνεσαι σε ιστορίες συνωμοσίας πως σπεκουλαδόροι τα έχουν βάλει με το κλαμπ σου και όχι με σένα και πώς αυτός είναι ο λόγος κυρίως της κακής σου μοίρας. Ή ότι όλα τα δημιούργησε μόνο η τελευταία άχρηστη κυβέρνηση τι στιγμή που ο κουβάς που γεμίζει νερό και που αν ξεχειλίσει θα σε πνίξει, γεμίζει χρόνια και χρόνια ισόποσα σχεδόν από όλες τις κυβερνήσεις του 81 τουλάχιστον και μετά.
Αυτή είναι η κατάσταση για την ώρα. Είσαι έρμαιο των δηλώσεων των δικών σου, των τρίτων, των "σπέκουλων" , της αγοράς. Η μόνη σου ελπίδα για να αλλάξει κάτι σύντομα θα πρέπει να είναι κινήσεις τόσο θεαματικές και τόσο δυναμικές που θα πρέπει να είναι εκτός του ό,τι έχεις συνηθίσει να σκέφτεσαι ως τώρα. Αλλά μέχρι στιγμής το δείγμα γραφής σου είναι πολύ αδύναμο. Δικαιολογίες γιατί το κράτος θα πρέπει να συνεχίζει να σπαταλάει είναι αυτές που σε έφεραν στη σημερινή δεινή σου θέση. Λαϊκισμοί και μεγάλες κουβέντες είναι αυτές που σε έχουν αναθρέψει.
Η Ελλάδα σε αυτή τη φάση μοιάζει αρκετά να βαδίζει στο αντίστοιχο ρόλο που είχαν η Bear Stearns και η Lehman Brothers για το διατραπεζικό σύστημα, αλλά για το Ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα. Με τα παραπατήματα , τις συνεχείς ατασθαλίες της Ελλάδας , κλονίζεται η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής νομισματική ένωσης. Ήδη είναι προφανής η αδυναμία το μούδιασμα και ο αποσυντονισμός της Ένωσης να αντιμετωπίσουν φαινόμενα σαν αυτό της Ελλάδας. Δεν έχει σημασία τόσο το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι ένα μικρό ποσοστό ως ρίσκο σε αυτό το οικοδόμημα. Η ιστορία έχει επανειλημμένως δείξει ότι οι μεγάλες κρίσεις σε αυτές τις καταστάσεις δημιουργούνται από μικρές σχετικά εστίες όπως οι χιονοστιβάδες δημιουργούνται από μικρές τοπικές διαταραχές χιονιού. Τα σπέκουλα των αγορών δεν είναι οι αιτίες δημιουργίας αυτών των διαταραχών. Μπορούν να γίνουν όμως ανατροφοδότες τους και να τη σπρώξουν προς μεγαλύτερες πηγές χιονιού όπως η .. Ισπανία.
ΥΓ.
Το παρακάτω είναι ένα αξιόλογο επεισόδιο της σειράς Frontline του δημόσιου μη κερδοσκοπικού τηλεοπτικού οργανισμού PBS των ΗΠΑ που αναλύει μερικά από τα σημεία της κρίσης και του φόβου του Systemic Risk, με τίτλο Inside the meltdown
